Diaspora Briefings
Organizimi Rinor dhe Studentor në Diasporë
Date: 24/11/2024
0 Views

Organizimi dhe rrjetëzimi i të rinjve dhe studentëve shqiptarë në diasporë ka qenë dhe mbetet zanafilla e organizimit komunitar në mërgatë dhe burimi i aktivizimit për vendin e origjinës. Të rinjtë dhe studentët në diasporë luajnë një rol të rëndësishëm në raportet mes gjeneratave në diasporë dhe lidhjet me organizatat e institucionet e vendit amë. Pavarësisht këtij potenciali të madh, aktualisht, një sërë sfidash strukturore, sociale dhe politike kufizojnë organizimin rinor dhe studentor në diasporë. Mungesa e koordinimit dhe mbështetjes institucionale, problemet e komunikimit si dhe barrierat “hapësirë-kohë” e bëjnë të vështirë për të rinjtë të bashkëpunojnë dhe të ndërtojnë rrjete të qëndrueshme. Kjo kufizon ndikimin që ata mund të kenë në komunitet dhe në raport me vendin e origjinës.  

 

Sfidat Aktuale   

Të rinjtë dhe studentët shqiptarë në diasporë përballen me një sërë sfidash që pengojnë organizimin e tyre të qëndrueshëm dhe rrjetëzimin efektiv. Një nga problemet më të dukshme është mungesa e strukturave të qëndrueshme në zonat ku nuk ka pasur traditë të organizimit komunitar. Ndonëse ekzistojnë lidhje ndërpersonale dhe studentët shpesh mbajnë kontakte mes tyre, mungesa e një entiteti apo platforme të përbashkët e bën të vështirë koordinimin e aktiviteteve dhe projekteve. Përpjekjet individuale mbeten shpesh të fragmentuara dhe nuk arrijnë të kenë ndikimin e pritur në komunitet apo në lidhjen me vendin e origjinës. Në disa raste, edhe aty ku ka shoqata dhe organizata komunitare, struktura e tyre shpesh është e dobët, dhe mungesa e përkrahjes institucionale dhe financiare përkeqëson situatën.  

Në disa vende, si Zvicra, përfaqësitë diplomatike të Shqipërisë, Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut kanë luajtur një rol të rëndësishëm në mbështetjen e komuniteteve studentore. Por në vende të tjera, përfaqësitë e mërgatës janë raportuar se shpesh nuk kanë të drejtë të marrin pjesë në aktivitete publike, duke lënë organizatat pa një partner të besueshëm institucional. Për më tepër, mungesa e mbështetjes financiare nga ndërmarrësit shqiptarë dhe individët, si dhe nga vetë institucionet shtetërore, ka krijuar boshllëqe të mëdha në financimin e projekteve dhe aktiviteteve që do të mund të ndihmonin komunitetin. Kjo situatë shfaqet edhe në rastin e shkollave shqipe në diasporë, të cilat shpesh operojnë me burime të kufizuara.  

Një tjetër sfidë e rëndësishme është ndikimi i politikës në shoqatat dhe organizatat studentore jashtë vendit. Përfshirja e partive politike nga Kosova dhe Shqipëria ka krijuar një ambient polarizues dhe të fragmentuar, ku shpesh shfaqen ndarje të forta që pengojnë aktivitetet e përbashkëta. Shoqata të ndryshme janë kthyer në arenë mbështetjeje për parti politike, duke larguar të rinjtë që dëshirojnë të kontribuojnë në mënyrë të pavarur. Një shembull është shoqata në Gjenevë, ku anëtarët e saj ishin të lidhur ngushtë me një parti politike. Kjo shoqatë jo vetëm që hoqi përkohësisht termat “apolitik” dhe “apartiak” nga statutet e saj, por edhe vazhdoi të përdorë platformat sociale të organizatës për aktivitete politike, edhe pas largimit të anëtarëve të saj. Situata të ngjashme janë raportuar edhe në Lozanë dhe në federatën e studentëve shqiptarë në Zvicër, ku përçarjet politike kanë penguar bashkëpunimin dhe kanë krijuar një ambient të pasigurt për organizata që synojnë të ruajnë një qëndrim të pavarur dhe të përbashkët.  

Përveç kësaj, ndarjet mes shqiptarëve nga trevat e ndryshme të kombit përbëjnë një tjetër sfidë. Shqiptarët nga Maqedonia e Veriut, Lugina e Preshevës, Mali i Zi dhe Çamëria shpesh ndihen të lënë pas dore nga shqiptarët e Shqipërisë dhe Kosovës. Kjo ndjenjë përjashtimi vjen si pasojë e mungesës së përfshirjes së tyre në aktivitetet e organizatave apo ndonjë mbështetje institucionale që i adreson drejtpërdrejt. Kjo sfidë nënvizon nevojën për një qasje më gjithëpërfshirëse nga të gjitha palët për të siguruar që çdo shqiptar, pavarësisht prejardhjes rajonale, të ndihet pjesë e një kombësie të përbashkët dhe të barabartë.  

 

Krijimi i një platforme të përbashkët   

Roli i teknologjisë është një temë shumë e rëndësishme për diasporën. Një numër i madh studentësh shqiptarë janë të orientuar drejt informatikës (programim, inxhinieri, etj.), dhe është në interes kombëtar që aftësitë e tyre të përdoren si zgjidhje për sfidat tona. Teknologjia mund të ndihmojë në kapërcimin e barrierave gjeografike dhe kohore. Përdorimi i platformave digjitale dhe aplikacioneve mobile mund të lehtësojë bashkëpunimin midis studentëve shqiptarë në vende të ndryshme të botës.  

Një shembull i shkëlqyer i organizatave që kanë krijuar platforma virtuale për të mbështetur studentët në mbarë botën janë “NAYORA” – Asambleja Kombëtare e Organizatave Rinore të Republikës së Azerbajxhanit dhe Shoqata Botërore e Rinisë Lituaneze “Pasaulio“. Përmes këtyre platformave, këto organizata kanë ndërtuar ura komunikimi dhe bashkëpunimi, duke ofruar burime edukative dhe mbështetje për të rinjtë, pavarësisht se ku ndodhen. Këto iniciativa kanë ndihmuar në forcimin e lidhjeve mes studentëve dhe kanë promovuar qasjen e barabartë në mundësitë arsimore globale. Por jo vetëm, edhe organizatat shqipatare kanë përdorur platforma virtuale gjatë pandemisë për aktivitete kombëtare dhe kulturore, duke bashkuar shqiptarët në një mjedis virtual. Megjithatë, teknologjia nuk është një zgjidhje e vetme. Mungesa e një platforme të përbashkët për të gjithë studentët shqiptarë në diasporë mbetet një pengesë kryesore. Një aplikacion mobil i dedikuar për rrjetëzim dhe koordinim do të ishte tepër i dobishëm për të bashkuar rininë shqiptare në botë.  

 

Rekomandimet   

Për të adresuar sfidat e organizimit rinor dhe studentor në diasporë, paraqiten disa rekomandime konkrete që mund të kontribuojnë në forcimin e rrjetëzimit, bashkëpunimit dhe ndikimit pozitiv të të rinjve dhe studentëve shqiptarë në diasporë:  

 

1. Krijimi i një platforme të unifikuar për të rinjtë dhe studentët shqiptarë në diasporë: Një nga sfidat kryesore të identifikuara është mungesa e një strukture të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse që të unifikojë përpjekjet e të rinjve. Për këtë arsye, është jetike krijimi i një platforme të unifikuar që do të shërbejë si forum për të gjitha shoqatat dhe organizatat studentore shqiptare. Kjo platformë duhet të:  

● Mundësojë ndarjen e përvojave dhe burimeve.  

● Krijojë hapësira për zhvillimin e projekteve të përbashkëta dhe aktivitetet që forcojnë lidhjet akademike, sociale dhe kulturore.  

● Të takohën me njëri tjetrin (edhe kur bëjnë turizem në një qytet)  

Këtu kemi disa shembuj të formatëve teknologjike për bashkimin e mërgatës:  

 

 

Zhvillimi i një aplikacioni mobil dhe platforme digjitale për rrjetëzimin e diasporës rinore shqiptare: Për të adresuar barrierat gjeografike dhe kohore, një aplikacion mobil mund të shërbejë si një zgjidhje efektive për të bashkuar të rinjtë shqiptarë në një hapësirë të përbashkët. Ky aplikacion duhet të ofrojë :  

● Regjistrim të lehtë për studentët dhe të rinjtë shqiptarë në të gjithë botën.  

● Hapësira për ngjarje virtuale, diskutime tematike dhe ndarje përvojash.  

● Mundësi për rrjetëzim profesional, akademik dhe social.  

● Përfshirjen e veçorive që lejojnë bashkëpunimin në projekte të përbashkëta, ndarjen e burimeve dhe krijimin e lidhjeve të forta me vendet e origjinës.  

 

2. Ruajtja e pavarësisë së organizatave rinore nga ndikimet politike : Një nga problemet më të mëdha të identifikuara është ndërhyrja e partive politike, që ka çuar në polarizimin e shoqatave dhe dobësimin e bashkëpunimit midis të rinjve. Për të parandaluar këtë, rekomandohet që:  

● Statutet e organizatave studentore të theksojnë qartë apolitizmin dhe të ndalojnë ndërhyrjet politike.  

● Të krijohen mekanizma mbikëqyrës nga organizatat mëmë për të garantuar pavarësinë e shoqatave dhe organizatave të reja.  

● Institucionet shtetërore dhe diplomatike të ofrojnë mbështetje, por të mbajnë një qëndrim neutral politik në raport me këto organizata.  

 

3. Rritja e përfshirjes së shqiptarëve nga të gjitha trevat (Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut, Lugina, Mali i Zi dhe Çamëria) : Për të adresuar ndarjet dhe ndjesitë e përjashtimit midis shqiptarëve nga treva të ndryshme, është e domosdoshme që organizatat të jenë gjithëpërfshirëse. Kjo mund të arrihet duke:  

● Krijuar rregulla të brendshme që promovojnë diversitetin dhe përfshirjen.  

● Ofruar hapësira të barabarta për të gjithë shqiptarët, pavarësisht origjinës rajonale.  

● Ndërmarrë iniciativa të veçanta për të inkurajuar pjesëmarrjen e shqiptarëve nga Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Çamëria në aktivitetet kombëtare dhe ndërkombëtare.  

 

4. Nxitja e lidhjeve akademike përmes programeve ndërkombëtare si Erasmus+ : Programet ndërkombëtare si Erasmus+ mund të luajnë një rol kyç në forcimin e lidhjeve mes studentëve shqiptarë në diasporë dhe institucioneve të vendeve amë. Për këtë:  

● Shqipëria dhe Kosova duhet të intensifikojnë përpjekjet për të përfshirë më shumë studentë shqiptarë në këto programe.  

● Shoqatat studentore në diasporë mund të krijojnë partneritete me universitetet vendase për të promovuar mundësitë e shkëmbimeve akademike.  

 

5. Draftimi i një manuali për organizatat e reja : Hapja e organizatave të reja shpesh has në sfida të shumta. Për të lehtësuar këtë proces, mund të krijohet një manual ose udhëzues që përmban:

● Rekomandime për strukturimin dhe menaxhimin e shoqatave.  

● Udhëzime për qasjen ndaj mbështetjes financiare dhe burimeve.  

● Propozime për mënyrat e bashkëpunimit midis shoqatave ekzistuese dhe të rejave.  

 

6. Ngritja e vetëdijes kombëtare për të rinjtë në diasporë : Për të shmangur ndarjet dhe ndjenjën e “menjëanësimit”, është thelbësore që çdo organizatë, institucion dhe individ të punojë për të promovuar një ndjenjë përkatësie kombëtare. Aktivitetet dhe projektet duhet të theksojnë vlerat dhe traditat e përbashkëta, duke inkurajuar një bashkim më të madh midis shqiptarëve.  

 

Këto rekomandime ofrojnë një qasje të plotë për të trajtuar sfidat dhe për të shfrytëzuar potencialin e jashtëzakonshëm të të rinjve shqiptarë në diasporë. Përmes bashkëpunimit, organizimit dhe mbështetjes së qëndrueshme, këto iniciativa mund të kenë një ndikim të fortë dhe afatgjatë në zhvillimin e komunitetit shqiptar brenda dhe jashtë vendit.  

 

Për të adresuar sfidat e organizimit dhe rrjetëzimit të të rinjve shqiptarë në diasporë, është e domosdoshme një qasje më e mirëkoordinuar dhe mbështetje institucionale. Teknologjia mund të luajë një rol të rëndësishëm, por organizimi i qëndrueshëm arrihet përmes një platforme të unifikuar dhe një mbështetjeje të vazhdueshme nga institucionet shtetërore.  

 

Bashkëautorët:  

Arbër Gashi, Përfaqësues i Shoqatë “Shoqëria e Re, Zvicër. Andi Zhaveli, President i Organizatës Studentore Shqiptare – Vlera, Belgjikë.  

 

Ky artikull u realizua me mbështetjen e projektit rajonal “SMART Balkans – Shoqëria Civile për Vlera të Përbashkët në Ballkanin Perëndimor” të zbatuar nga Qendra për Promovimin Shoqërisë Civile (CPCD) në bashkëpunim me Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM), dhe Qendra për Kërkim dhe Politikëbërje (CRPM) dhe i mbështetur financiarisht nga Ministria e Punëve të Jashtme të Norvegjisë (NMFA). Përmbajtja e këtij artikulli është përgjegjësi vetëm e autorëve dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Ministrisë së Punëve të Jashtme Norvegjeze (NMFA).  

Shkarko dokumentin ketu
Të fundit
Lajme të ngjashme
Njoftohuni me zhvillimet, iniciativat dhe diskutimet e fundit lidhur me Avokimin dhe Diplomacinë.
Diaspora Briefings
Potenciali i Pashfrytëzuar i Diasporës: Ndikimi në Zhvillimin Ekonomik dhe Tregtinë Ndërkombëtare të Kosovës
Diaspora përfaqëson një nga asetet më të rëndësishme dhe më të vlefshme për vendin amë, pasi ajo krijon lidhje të forta me tregjet ndërkombëtare dhe luan një rol kyç në nxitjen e zhvillimit ekonomik. Në shumë shtete të vogla dhe në zhvillim, diaspora ka kontribuar në promovimin e produkteve dhe shërbimeve vendase, duke hapur mundësi të reja për eksport dhe tërheqjen e investimeve të huaja. Përveç remitancave, të cilat shpesh përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të Prodhimit të Brendshëm Bruto, ndikimi i diasporës është gjithashtu i dukshëm në përforcimin e markave kombëtare, krijimin e partneriteteve tregtare dhe shpërndarjen e ekspertizës ndërkombëtare.   Përvoja e diasporës shqiptare, për shembull, ka luajtur një rol të rëndësishëm në prezantimin e produkteve tradicionale si vera, ushqimet organike dhe artizanatet në tregjet ndërkombëtare. Anëtarë dhe rrjete të diasporës kanë kontribuar si ndërmjetësues, duke ndihmuar bizneset lokale të depërtojnë në tregje të reja dhe duke ofruar mundësi për zhvillimin e marrëveshjeve tregtare. Po ashtu, profesionistët e diasporës kanë ndarë njohuritë e tyre për të përmirësuar cilësinë dhe konkurrueshmërinë e produkteve vendase, duke i mundësuar atyre të përmbushin standardet ndërkombëtare dhe të arrijnë sukses në tregje më të gjera (Facilitating Diaspora Investment).   Megjithëse këto përpjekje kanë dhënë rezultate pozitive, potenciali i plotë i diasporës mbetet ende i pashfrytëzuar. Shpesh mungojnë mekanizmat e qartë për të strukturuar dhe përmirësuar bashkëpunimin ekonomik mes diasporës dhe institucioneve vendase. Një fokus më i madh në fuqizimin e këtij bashkëpunimi do të mundësonte një ndikim të drejtpërdrejtë në rritjen e kapaciteteve lokale dhe përshpejtimin e zhvillimit ekonomik. Ky bashkëpunim mund të kontribuojë në diversifikimin e eksporteve, krijimin e vendeve të reja të punës dhe përforcimin e imazhit ndërkombëtar të vendit amë. Roli i diasporës si një partner strategjik për zhvillimin e qëndrueshëm të tregtisë ndërkombëtare mbetet thelbësor për rritjen ekonomike dhe integrimin e vendit në ekonominë globale (The Role of Remittances in Developing Countries).  Përmes mbështetjes direkte të diasporës, mund të përmirësohet qasja në tregje të reja dhe të stimulohet shkëmbimi i njohurive dhe teknologjive (Diaspora Nje ure lidhese per zhvillimin ekonomik te Kosoves).   Aktualisht, Kosova përballet me disa sfida në lidhje me integrimin e saj në tregjet ndërkombëtare. Struktura ekonomike e saj dominohet nga importet, ndërsa eksportet mbeten të kufizuara dhe të përqendruara në disa sektorë si përpunimi i metaleve, tekstili dhe produktet bujqësore. Nëse diaspora do të angazhohej më shumë në këto sektorë, do të mundësohej një ndikim të drejtpërdrejtë në rritjen e eksportit dhe diversifikimin e tij. Barrierat administrative, mungesa e certifikimeve ndërkombëtare dhe njohja e markave vendore në tregjet globale pengojnë rritjen e eksporteve (Kontributi i diasporës në zhvillimin ekonomik të Kosovës).    Në këtë kontekst, diaspora mund të luajë një rol kyç në adresimin e këtyre sfidave përmes disa mënyrave:  1. Vazhdimësia e promovimit të produkteve dhe shërbimeve vendore Diaspora mund të shërbejë si ambasadorë të produkteve dhe shërbimeve të Kosovës, duke promovuar cilësinë dhe veqantin e tyre në vendet ku jetojnë. Kjo mund të përfshijë: Hapjen e dyqaneve me produkte nga Kosova. Organizimin e panaireve dhe eventeve për promovimin e produkteve vendore. Përdorimin e rrjeteve sociale dhe mediave për të rritur ndërgjegjësimin rreth markave vendore. 2. Ndihma për certifikime ndërkombëtare Diaspora mund të ndihmojë në sigurimin e njohjeve ndërkombëtare duke: Ofruar kontakte për përmbushjen e standardeve ndërkombëtare. Ndërmjetësuar mes bizneseve në Kosovë dhe organizatave certifikuese. Mbështetur financiarisht për përmirësimin e cilësisë dhe standardeve të prodhimit. 3. Mbështetja për eksportuesit Ofrojnë trajnime dhe mentorim për eksportuesit e rinj në Kosovë. Ndihmojnë me përgatitjen e dokumentacionit për eksport. Sigurojnë informacion për politikat dhe rregullat tregtare në tregjet e destinacionit. 4. Krijimi i një imazhi pozitiv për Kosovën Diaspora mund të ndihmojë në përmirësimin e perceptimit të Kosovës në nivel ndërkombëtar, duke promovuar: Trashëgiminë kulturore dhe artizanatin unik të Kosovës. Aftësitë dhe talentet e të rinjve të Kosovës në fusha të ndryshme. Stabilitetin dhe potencialin ekonomik të vendit për investime të huaja. 5. Kanalizimi i remitancave për zhvillim Përveç remitancave për konsum, diaspora mund të kanalizojë fonde në projekte ekonomike dhe iniciativat që nxisin eksportet, si: Fondet për mbështetjen e bizneseve start-up. Investime në infrastrukturë që ndihmojnë eksportin (depo, logjistikë, etj.). Konkluzion   Përvoja ndërkombëtare e diasporës, njohuritë profesionale dhe rrjetet e ndërtuara jashtë vendit mund të shërbejnë si burime të rëndësishme për promovimin e eksporteve, rritjen e cilësisë së produkteve vendase dhe krijimin e mundësive për partneritete tregtare. Për më tepër, diaspora ka një rol të rëndësishëm në përmirësimin e imazhit të Kosovës përmes prezantimit të trashëgimisë kulturore dhe potencialit ekonomik në tregjet globale. Megjithatë, mungesa e një mekanizmi të strukturuar për bashkëpunimin mes institucioneve dhe diasporës kufizon ndikimin e saj. Kjo situatë pengon diversifikimin e eksporteve, implementimin e standardeve ndërkombëtare dhe ndërtimin e një imazhi të fuqishëm për Kosovën si një vend me potencial të qëndrueshëm ekonomik. Institucionet e Kosovës duhet të krijojnë politika dhe mekanizma specifikë për të fuqizuar rolin e diasporës si një partner strategjik në zhvillimin ekonomik dhe integrimin në tregjet ndërkombëtare.   Rekomandime   Institucionet e Kosovës duhet të krijojnë një platformë kombëtare për bashkëpunim me diasporën që të mundësojë lidhjen mes bizneseve vendore dhe profesionistëve nga diaspora, të ofrojë informacion mbi tregjet ndërkombëtare dhe të kanalizojë remitancat në projekte të qëndrueshme ekonomike.  Po ashtu, duhet të vendosen mekanizma për përmirësimin e certifikimeve dhe standardeve ndërkombëtare duke financuar trajnime për eksportuesit dhe duke lehtësuar njohjen ndërkombëtare të produkteve vendore. Për më tepër, promovimi i imazhit të Kosovës përmes rrjeteve të diasporës duhet të mbështetet në organizimin e panaireve ndërkombëtare dhe fushatave marketingu që theksojnë cilësinë e produkteve vendore, trashëgiminë kulturore dhe potencialin ekonomik të vendit.   Kjo analizë u realizua me mbështetjen e projektit rajonal “SMART Balkans – Shoqëria Civile për Vlera të Përbashkët në Ballkanin Perëndimor” të zbatuar nga Qendra për Promovimin Shoqërisë Civile (CPCD) në bashkëpunim me Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM), dhe Qendra për Kërkim dhe Politikëbërje (CRPM) dhe i mbështetur financiarisht nga Ministria e Punëve të Jashtme të Norvegjisë (NMFA). Përmbajtja e kësaj analize është përgjegjësi vetëm e autorëve dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Ministrisë së Punëve të Jashtme Norvegjeze (NMFA).
Date: 27/02/2025
0 Views
Latest
OriginAL Hap Aplikimet për Grupet e 2025
OriginAL me kënaqësi njofton hapjen zyrtare të aplikimeve për grupet e vitit 2025. Ky program unik edukativ dhe kulturor fton të rinjtë shqiptarë të moshës 18 deri në 24 vjeç në një udhëtim të zbulimit, lidhjes dhe zhvillimit personal.   Pjesëmarrësit e OriginAL do të angazhohen në përvoja të ndryshme, duke eksploruar trashëgiminë kulturore, historinë, gjuhën dhe traditat e Kosovës dhe Shqipërisë. Programi synon të forcojë ndjenjën e identitetit tek pjesëmarrësit dhe të thellojë kuptimin e tyre mbi rrënjët paraardhëse.   Për herë të parë këtë vit, OriginAL ofron fleksibilitet duke u lejuar aplikuesve të zgjedhin periudhën në të cilën dëshirojnë të marrin pjesë. Kjo risi siguron që më shumë të rinj të mund të jenë pjesë e kësaj mundësie që ndryshon jetën në një kohë që përshtatet më mirë me oraret e tyre.   Kriteret e Përshtatshmërisë: Të jenë me prejardhje shqiptare. Mosha ndërmjet 18 dhe 24 vjeç. Interes për eksplorimin kulturor dhe historik.   Si të Aplikoni: Për të aplikuar apo për më shumë detaje mbi kriteret e aplikimit dhe programit, ju lutemi klikoni në linkun më poshtë. APLIKO KETU
Date: 25/02/2025
0 Views
Diaspora Briefings
Diaspora si urë biznesi: Qasja në tregjet ndërkombëtare përmes rrjeteve të mërgatës
Shkruan: Fitim Adili   Në tekstin që vijon, do të gjeni ide dhe propozime mbi mënyrat e bashkëpunimit midis bizneseve të Kosovës dhe rrjeteve të mërgatës, me synim zgjerimin e tyre në tregjet ndërkombëtare.    Të krijosh biznes në Kosovë që ka klientë edhe ndërkombëtarë nuk është e lehtë.   Sidomos deri në kohën kur është bërë liberalizimi i vizave për Kosovën, marrja e një vize për një event, takim B2B, apo panair për të prezantuar një produkt, ka qenë shumë e vështirë për shkak të procedurave të shumta. Fatmirësisht, këtë problem nuk e kanë më ndërmarrësit dhe ndërmarrëset nga Kosova. Tani, rruga është e hapur për të depërtuar në të gjitha tregjet botërore.   Cilat janë rrugët që një biznes nga Kosova mund të ndjekë për të depërtuar në tregjet ndërkombëtare? Një nga rrugët më të ndjekura nga shumë biznese është përpjekja për të marrë klientë ndërkombëtarë përmes lidhjeve me të afërmit në diasporë. Shpesh, vëllai, motra apo kushëriri ofrojnë njohje me klientë ndërkombëtarë për ndërmarrësit nga Kosova. Në disa raste, vetë mërgimtarët bëhen klientë të të afërmve të tyre në Kosovë, dhe, për shkak të vendndodhjes së tyre si biznes jashtë vendit, konsiderohen si klientë ndërkombëtarë. Kjo mund të përdoret më vonë si portofolio për bizneset nga Kosova, duke lehtësuar fitimin e klientëve ndërkombëtarë të nacionaliteteve të tjera, si gjermanë, amerikanë etj më lehtë.   Sipas një statistike të publikuar nga Albinfo, bazuar në të dhënat e Entit të Statistikave të Kosovës, në botë jetojnë rreth 850,000 shqiptarë nga Kosova. Të gjithë këta 850,000 potencialisht mund të jenë "ambasadorë" të Kosovës në aspektin pozitiv. Nëse do të ekzistonte një frymë e re, ku secili anëtar i diasporës do të merrte përgjegjësi personale për të promovuar Kosovën si vend të përshtatshëm për investime, kjo do ta lehtësonte ndjeshëm procesin e biznesbërjes për ndërmarrësit në Kosovë.   Liberalizimi i vizave ka sjellë një rritje të qarkullimit të njerëzve dhe investitorëve vitet e fundit. Ajo që do të ndihmonte më tej është që individët me ndikim më të madh në rrjetet sociale të luajnë një rol më aktiv, duke ofruar qasje më të madhe për bizneset nga Kosova në tregjet e huaja.    Personat me influencë dhe rëndësia e brendit personal   Ka shumë përkufizime për brendin. E njëri prej tyre është që: shuma e gjithë eksperiencave të audiencës me kompaninë/produktin. Imazhi. Reputacioni. Besueshmëria. E të njejtat mundemi me i thënë edhe për brendin personal - vetëm se këtu kemi të bëjmë me një person të vetëm. Në vitet e fundit, vërehet një tendencë e shtuar për të shfrytëzuar brendin personal, dhe kjo mundësi do të ishte shumë e dobishme për shqiptarët e Kosovës në diasporë që të promovojnë Kosovën si vend ideal për investime. Në diasporë ka shumë persona me ndikim, sidomos në fushën e artit dhe muzikës si Dua Lipa, Rita Ora, Bebe Rexha apo në fushën e Artit si Fadil Berisha. Shume prej tyre përmendin Kosovën në intervistat apo podcast që marrin pjesë. Nëse Kosova vazhdon e përmendet gjithmonë e më shumë në mënyrë direkte ose indirekte do ndikonin   Informata të dobishme janë kyçe. Nganjëherë vetëm një kontakt, një informatë për një panair të caktuar, apo një mundësi biznesi jashtë vendit mund të hapë shumë dyer për bizneset kosovare. Për këtë arsye, është shumë e rëndësishme që bizneset të bashkëpunojnë më shumë mes vete, veçanërisht ato të së njëjtës fushë. Për shembull, nëse një biznes nga Kosova që prodhon dyer dhe dritare ka depërtuar në tregje të huaja, kjo tregon se ka ende hapësirë për më shumë prodhues në atë treg. Këtu është thelbësore që bizneset prodhuese apo shërbyese të bashkëpunojnë mes vete, të krijojnë rrjete biznesesh fillimisht brenda Kosovës e pastaj edhe me diasporën, qoftë në formë odash, komunitetesh, organizatash, apo edhe takimesh joformale për të ndarë ide dhe për të bashkëpunuar. Shumë biznese nga Kosova janë përballur me vështirësi në transport. Edhe në këtë aspekt, diaspora mund të ndihmojë duke ofruar mbështetje për gjetjen e zgjidhjeve më të mira logjistike në bashkëpunim me institucionet në Kosovë.   Rekomandime:   Krijimi i komuniteteve/rrjeteve profesionale/specializuara: Krijimi i komuniteteve dhe rrjeteve ndërmjet Kosovës dhe diasporës është shumë i rëndësishëm për bizneset në Kosovë, por edhe për investitorët dhe rrjetet e diasporës. Komunitetet e fokusuara në biznesbërje do të ndihmonin ndjeshëm depërtimin e bizneseve kosovare në tregjet e huaja. Po e rëndësishme gjithashtu që këto rrjete të jenë me specifike dhe më profesionale (më të ngushta në fushëveprim). Krijimi i një platforme lidhëse: Një platformë që lidh bizneset e diasporës me bizneset në Kosovë, si dhe investitorët e huaj me ato kosovare, do të ishte ndihmë e madhe për të gjithë. Platforma duhet të përfshijë informata të detajuara për llojet e bizneseve, kapacitetet dhe madhësinë e tyre, për të lehtësuar vendimmarrjen e investitorëve. Përmirësimi i komunikimit: Konsullatat dhe ambasadat duhet të ndihmojnë në promovimin e brendit të Kosovës. Gjithashtu, komunikimi ndërmjet rrjeteve të diasporës dhe bizneseve në Kosovë, si dhe mes institucioneve dhe bizneseve, duhet të jetë shumë më i mirë. Organizimi i konferencave dhe takimeve B2B: Takime të shpeshta B2B do të ndihmonin njohjen dhe bashkëpunimin mes bizneseve, si dhe eksplorimin e mundësive të reja. Shfrytëzimi i platformave ekzistuese: Përveç krijimit të një platforme të re, duhet shfrytëzuar edhe platformat ekzistuese si AlbanianYellowPages.com dhe Albinfo.ch, të cilat ofrojnë qasje në rrjetet e diasporës.   Platformat e ndryshme e lehtesojnë komunikimin si: rrjeti i bizneseve ne diaspore, mergata-info ose platforma Rrefim Suksesi.   Kjo analizë u realizua me mbështetjen e projektit rajonal “SMART Balkans – Shoqëria Civile për Vlera të Përbashkët në Ballkanin Perëndimor” të zbatuar nga Qendra për Promovimin Shoqërisë Civile (CPCD) në bashkëpunim me Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM), dhe Qendra për Kërkim dhe Politikëbërje (CRPM) dhe i mbështetur financiarisht nga Ministria e Punëve të Jashtme të Norvegjisë (NMFA). Përmbajtja e kësaj analize është përgjegjësi vetëm e autorëve dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Ministrisë së Punëve të Jashtme Norvegjeze (NMFA).    
Date: 15/02/2025
0 Views
Latest
Ruajtja e Gjuhës Shqipe në Diasporë – Një Detyrë Kombëtare
Gjuha shqipe, si shenja më e dukshme e identitetit tonë kombëtar, është një pasuri e pashmangshme që duhet ruajtur dhe përhapur jo vetëm brenda kufijve të vendeve amë, por gjithandej ku jetojnë shqiptarët. Sot, në një kohë globalizimi, ruajtja e gjuhës amtare në diasporë është një detyrë që kërkon angazhim, bashkëpunim dhe strategji të qëndrueshme. Megjithëse ka pasur përpjekje të vlefshme vullnetare nga mësuesit dhe shoqatat shqiptare në të gjithë botën, sfidat që paraqet organizimi i mësimit plotësues të gjuhës shqipe në diasporë në ditët e sotme janë të shumta dhe komplekse. Mësimi i gjuhës shqipenuk është thjesht një çështje arsimore, por një përpjekje për ruajtjen e identitetit kulturor dhe kundër asimilimit. Sfidat Kryesore në Ruajtjen dhe Mësimin e Gjuhës Shqipe Jashtë Atdheut   Një nga sfidat më të mëdha që përballin mësuesit e gjuhës shqipe në diasporë është mungesa e një sistemi të unifikuar të mësimdhënësve dhe organizimit të tyre. Në shumë vende, mësimi i gjuhës shqipe është i varur nga nismat vullnetare të mësuesve dhe shoqatave lokale. Kjo ka çuar në një mungesë të koordinimit dhe në plane të ndryshme mësimore që ndonjëherë nuk përshtaten me nevojat e nxënësve. Për shembull, në Gjermani, ku ekzistojnë shumë komunitete shqiptare, mësimi i gjuhës shqipe nuk është i standardizuar. Disa mësues punojnë me plane të miratuara nga Ministritë e Arsimit të Shqipërisë dhe Kosovës, ndërsa të tjerë krijojnë materiale nga e para. Kjo mungesë e një qasjeje të njëtrajtshme e bën të vështirë për nxënësit të ndjekin një rrugëtim të qartë në mësimin e gjuhës së tyre amtare.   Një problem tjetër i madh është mungesa e mbështetjes financiare dhe institucionale. Shumë mësues punojnë në baza vullnetare, pa pagesë dhe pa ndihmë nga shtetet ku jetojnë. Në disa raste, edhe kur ekziston një ligj që lejon mësimin e gjuhës shqipe, procedurat burokratike dhe mungesa e financimit e bëjnë të vështirë zbatimin e tij. Për shembull, në Turqi, ku ekziston një marrëveshje midis qeverisë së Kosovës dhe qeverisë së Turqisë për mësimin e gjuhës shqipe, shkollat publike janë të pezulluara deri në vitin 2025. Kjo lë mësuesit dhe prindërit në një gjendje të pasigurt, duke e bërë të vështirë ruajtjen dhe kultivimin e gjuhës në këtë vend.   Problemet me tekstet dhe kurrikulën janë një tjetër pengesë. Edhe pse ekziston një kurrikulë e miratuar nga Ministritë e Arsimit të Shqipërisë dhe Kosovës, tekstet shkollore nuk janë gjithmonë të përshtatshme për nevojat e nxënësve në diasporë. Në shumë raste, nxënësit vijnë nga familje ku gjuha shqipe nuk flitet në mënyrë aktive, gjë që kërkon një qasje më të specializuar dhe materiale më të përshtatura. Për më tepër, shumëllojshmëria e klasave të nxënësve, ku nxënësit e moshave dhe niveleve të ndryshme të njohurive ndajnë të njëjtën mjedis mësimor, e bën mësimdhënien edhe më të vështirë.   Rekomandime për Ruajtjen dhe Përhapjen e Gjuhës Shqipe Jashtë Atdheut   Për të kapërcyer këto sfida, është e nevojshme të krijohet një plan i qartë dhe i koordinuar.  Së pari, duhet të krijohet një planprogram i unifikuar që të zbatohet në të gjitha vendet ku ka mësim plotësues të gjuhës shqipe. Ky planprogram duhet të jetë fleksibël dhe të përshtatet me nevojat e ndryshme të nxënësve në diasporë. Ministritë e Arsimit të Shqipërisë dhe Kosovës duhet të jenë në krye të kësaj përpjekjeje, duke siguruar që të gjithë mësuesit të kenë qasje në materialet dhe burimet e nevojshme.   Një tjetër hap i rëndësishëm është rritja e mbështetjes financiare dhe institucionale nga shtetet amë. Mësuesit në diasporë duhet të kenë mundësinë të punojnë në kushte më të mira, me pagesa dhe ndihmë logjistike. Kjo përfshin edhe ndihmën për nostrifikimin e diplomave, në mënyrë që mësuesit të mund të integrohen në sistemet arsimore lokale. Përveç kësaj, duhet të forcohet bashkëpunimi midis Shqipërisë, Kosovës dhe shteteve ku jetojnë shqiptarët, në mënyrë që gjuha shqipe të futet si lëndë zgjedhore në shkollat lokale.   Përmirësimi i teksteve shkollore dhe krijimi i një platforme digjitale janë dy hapa të tjerë të rëndësishëm. Tekstet duhet të përshtaten më mirë me nevojat e nxënësve në diasporë, duke marrë parasysh shumëllojshmërinë e klasave dhe nivelieve të njohurive të gjuhës shqipe. Një platformë digjitale do të lehtësonte komunikimin midis mësuesve dhe do të mundësonte shkëmbimin e materialeve dhe përvojave. Kjo do të ishte veçanërisht e dobishme për mësuesit që punojnë në vende të ndryshme dhe që kanë nevojë për një burim të përbashkët informacioni.   Trajnimet dhe seminarët e rregullt për mësuesit në diasporë janë gjithashtu thelbësore. Këto trajnime duhet të fokusohen në mësimdhënien në klasa heterogjene dhe në përdorimin e teknologjisë në arsim. Përveç kësaj, duhet të krijohen mundësi për certifikimin e gjuhës shqipe, në mënyrë që ajo të ketë një vlerësim ndërkombëtar dhe të njohur si një gjuhë e rëndësishme në nivel global.   Përfundim   Ruajtja e gjuhës shqipe në diasporë është një detyrë kombëtare që kërkon angazhimin e të gjithë aktorëve insititucional dhe jo-formal, një qasje të mirëstrukturuar dhe mbështetje të qëndrueshme. Pa një program të unifikuar, mbështetje institucionale dhe materiale të përshtatura për nevojat e nxënësve, përpjekjet individuale mbeten të fragmentuara dhe të vështira për t’u zhvilluar në nje periudhe afatgjate. Koordinimi mes institucioneve arsimore në Shqipëri dhe Kosovë, financimi i mësimdhënies, trajnimi i mësuesve dhe digjitalizimi i burimeve janë hapa thelbësorë për të siguruar vazhdimësinë e gjuhës shqipe si pjesë e identitetit kulturor dhe kombëtar. Për të pasur rezultate konkrete, është e domosdoshme një angazhim më i madh institucional dhe një bashkëpunim i qëndrueshëm midis të gjitha palëve të përfshira.   - Ky artikull u realizua me mbështetjen e projektit rajonal “SMART Balkans – Shoqëria Civile për Vlera të Përbashkët në Ballkanin  Perëndimor” të zbatuar nga Qendra për Promovimin Shoqërisë Civile (CPCD) në bashkëpunim me Institutin për Demokraci  dhe Ndërmjetësim (IDM), dhe Qendra për Kërkim dhe Politikëbërje (CRPM) dhe i mbështetur financiarisht nga Ministria e Punëve të Jashtme të Norvegjisë (NMFA). Përmbajtja e këtij artikulli është përgjegjësi vetëm e autorëve dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Ministrisë së Punëve të Jashtme Norvegjeze (NMFA).
Date: 12/02/2025
0 Views