Për projektligjin e  Diasporës propozuar dhe votuar më 30 maj 2019, GERMIN pas takimeve në Diasporë dhe diskutimeve virtuale, i ka kaluar më 24 qershor 2019 komentet finale tek Deputetët e Komisionit për Punë të Jashtme, Diasporë dhe Investime Strategjike.  Kliko këtu për ta lexuar letrën e plotë.

KARTONI I GJELBËR   Autore: Nida Krasniqi Si mungesë e anëtarësisë së Kosovës në Organizatën e Kartonit të Gjelbër, çdo automjet i huaj që hyn në Kosovë detyrohet të paguajë sigurim kufitar (në hyrje të pikave kufitare) për sigurimin nga autopërgjegjësia. E njëjta aplikohet edhe për veturat me regjistrim të Kosovës të cilat udhëtojnë jashtë vendit. Rrjedhimisht, edhe anëtarët e diasporës kosovare kalojnë nëpër të njëjtin proces. Pagesa e sigurimeve është diçka normale dhe shumë herë e mirëpritur nga vozitësit e automjeteve, mirëpo, një gjë e tillë bëhet problematike kur kostot e sigurimit janë tejet të larta, procedurat e gjata, dhe shërbimet/kompensimet e marra joadekuate.  Kjo analizë e shkurtër e politikave ka për qëllim të shtjellojë disa nga sfidat kryesore me të cilat përballen mërgimtarët kosovarë në lidhje me sigurimin kufitar për automjete. Për të lexuar analizën e plotë, klikoni KËTU .  

PËRFAQËSIMI I DIASPORËS NË INSTITUCIONE    Autor: Lirim Krasniqi Krijimi i lidhjeve në mes të pjesëtarëve të diasporës dhe institucioneve të vendit/shtetit të origjinës është proces që kërkon angazhim dhe përkushtim të veçantë. Mënyra e qasjes ndaj një procesi të tillë është përcaktuese e nivelit të angazhimit dhe përfshirjes së diasporës në institucionet e shtetit dhe proceset tjera shoqërore të vendit të prejardhjes. Kosova, më shumë se shtetet e rajonit, ka gëzuar angazhimin dhe vëmendjen diasporës, edhe në mungesë të politikave madje edhe në mungesë të institucioneve përkatëse. Përparësia krahasuese e Kosovës në këtë drejtim, në raport me vendet tjera, janë lidhjet akoma shumë të forta të pjesëtarëve të diasporës me atdheun e tyre. Por, pavarësisht kësaj, Republika e Kosovës akoma nuk ka arritur që lidhjet dhe angazhimin e deritanishëm më shumë vullnetar dhe individual të pjesëtarëve të diasporës, ta shndërrojë në ndërmarrje të organizuar duke njohur dhe institucionalizuar kontributin dhe pjesëmarrjen e tyre në funksion të zhvillimit të vendit. Kjo analizë do të trajtojë angazhimin e diasporës përmes përfaqësimit në institucionet shtetërore. Për të lexuar analizën e plotë, klikoni KËTU.

MËSIMI PLOTËSUES NË DIASPORË   Autore: Nida Krasniqi Kultivimi i identitetit kombëtar është e drejtë themelore njerëzore. Shenja e parë dhe më e rëndësishme e këtij identiteti është gjuha amtare. Mësimi i gjuhës amtare në shkollë nënkupton edhe mësimin për kulturë, traditat, dhe prejardhjen dhe luan një rol të rëndësishëm në zhvillimin gjuhësor dhe identitetin e fëmijës gjithashtu është përkrahës i dy gjuhësisë apo shumë gjuhësisë. Në kushtet e jetës jashtë atdheut, ruajtja dhe zhvillimi i identitetit kombëtar vështirësohet dhe kjo manifestohet shumë më tepër te brezat e rinj, posaçërisht te fëmijët e lindur atje. Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë në kohën e pasluftës ka punuar që të shtyjë përpara mësimin plotësues në gjuhën shqipe, në vendet ku jeton diaspora shqiptare. Kjo është bërë përmes hartimit të kurrikulës, krijimit të kontakteve me shoqatat e diasporës nëpër vendet e huaja, dhe hartimin e planeve të veprimit. Megjithëkëtë, deri më sot mësimi plotësues në gjuhën shqipe nuk është i përhapur në nivelin e kërkuar. Fëmijët në diasporë vazhdojnë të mos mbajnë/vijojnë orë plotësuese të gjuhës shqipe, si pasojë e sfidave të ndryshme, përfshirë mungesën e financimit, mungesa e materialeve adekuate edukative, si dhe mungesa e mësimdhënësve të kualifikuar. Për të lexuar analizën e plotë, klikoni KËTU. 

VOTA E DIASPORËS Autor: Rilind Latifi Diaspora e Kosovës vazhdon të luajë një rol kyç për ekonominë me anë të remitencave. Dërgesat financiare nga jashtë përbëjnë rreth 15% të bruto prodhimit vendor (GDP), sipas të dhënave nga UN dhe Banka Botërore. Përfshirja e diasporës në proceset politike, posaçërisht në votim, është e garantuar me ligj. Sidoqoftë, pengesa të ndryshme teknike, administrative dhe ligjore vështirësojnë pjesëmarrjen në zgjedhjet lokale dhe qendrore. Rreth 300,000 njerëz në diasporë kanë te drejtë vote në zgjedhjet në Kosovë, sipas Democracy for Development. Në zgjedhjet qendrore të parakohshme në qershor 2017, vetëm 20,354 (6.8%) e diasporës kaaplikuar për t’u regjistruar për votim. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) ka miratuar 15,118aplikacione për regjistrim. Megjithatë, vetëm 5,949 (30% të aplikacioneve) kanë dërguar fletëvotimet dhe 5,246 nga to janë pranuar si vota valide. Ngjashëm ishte edhe pjesëmarrja ne zgjedhjet lokale dhe balotazhin në tetor dhe nëntor 2017 që u karakterizuan me pjesëmarrje të ulët nga diaspora. Dallimi i madh mes numrit të përgjithshëm të atyre me të drejtë vote dhe numrit të votave tregon për nevojën e lehtësimit të votimit nga jashtë dhe nevojën për shqyrtim të metodave alternative të votimit, përveç asaj me postë Për të lexuar analizën e plotë, klikoni KËTU. 

Për vite me rradhë, Diaspora vazhdon të jetë kontribues kyç në ekonominë e Republikës së Kosovës, dhe në zhvillimin e saj shoqëror e politik. Sipas burimeve të ndryshme, dëshmohet që afër gjysma e popullatës së Kosovës jeton jashtë territorit të shtetit amë, ​duke e bërë kështu diasporën me origjin​ë​ nga Kosova një numër të konsiderueshëm në Evropë dhe Amerik​ë.​ Shteti i ri i Kosov​ës konsiderohet si një​ nga ​shtet me Diasporën më të madhe në proporcion me numrin e përgjithshëm e qytetarëve brenda vendit. Bazuar në të dhënat nga regjistrimi i popullsisë në vitin 2011, mbi 35% të të gjithë popullsisë kishte emigruar në Gjermani dhe më pas në Zvicër me rreth 23% si dhe në Itali mbi 7%.1 Mjetet financiare, përfshirë këtu edhe remitencat e mërgimtarëve, vazhdojnë të kenë ndikim shumëdimensional në shoqërinë tonë. Përveç përmirësimit të drejtpërdrejtë të mirëqenies në Kosovë, migrimi gjithashtu ka ndikim në zhvillimin njerëzor jo vetëm përmes dërgimit të remitancave, por edhe përmes shpenzimeve të diasporës kur ata vizitojnë Kosovën, investimeve, transferit të dijes etj. Në vitin 2017, Remitancat ishin baraz me 15% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB), dhe sipas Bankës Qendrore të Kosovës paraqesin kategorinë më të madhe në kuadër të llogarisë së të ardhurave dytësore, me vlerë prej 759.2 milionë euro.2 Megjithatë, remitancat paraqesin vetëm një pjesë e potencialit të Diasporës për të kontribuar në zhvillimin e Kosovës. Mirëpo, shteti i Kosovës duhet të fillojë të analizojë dhe ofrojë ura tjera lidhëse pasiqë ekziston një nevojë që institucionet e Kosovës të përfshijnë në mënyrë aktive pjesëtarët e Diasporës në çështjet sociale e politike. Në lidhje me këtë, Qeveria e Kosovës në vitin 2011 themeloi Ministrinë e Diasporës duke bërë disa përparime të nevojshme me qëllim të organizimit të diasporës në njohjen dhe rëndësinë e kontributit të tyre. Me hapjen e kësaj Ministrie, filluan të krijohen dhe zhvillohen programe të cilat synojnë të ofrojnë hapësirë për angazhimin e Diasporës në zhvillimin dhe demokratizimin e vendit. Kësisoji, në vitin 2012 Kuvendi i Republikës së Kosovës miraton bazën ligjore me të cilën obligon Kosovën që të ruajë dhe kultivojë identitetin kombëtar, gjuhësor, kulturor e arsimor të pjesëtarëve të diasporës përmes Ligjit për Diasporën dhe Mërgatën 04/L-0953. Ky ligj ka definuar Qendrat Kulturore të Diasporës, Mësimin Plotësues në Diasporë dhe krijimin e lidhjeve ekonomike në mes të Diasporës dhe shtetit të tyre amë. Por, me ndryshimin e kompetencave të Ministrisë së Diasporës dhe avancimit të kornizës ligjore për Diasporën, këtë vit Ministria e Diasporës dhe Investimeve Strategjike(MDIS) ka inicuar Projektligjin për Diasporën, draft i cili parashikon obligimet dhe zotimet e Qeverisë së Kosovës ndaj këtij komuniteti. Është e rëndësishme të potencohet se MDIS edhe në vitin 2017, në koordinim me institucionet e linjës dhe bashkëpunim me shoqërinë civile kishin filluar përpilimin e Projektligjit për Diasporën4. Pas konsultimeve me publikun dhe ndryshimeve në ekzekutiv, projektligji ishte kthyer në pikën zero. Prandaj, ky punim synon të vë në dukje sfidat e Qeverisë së Kosovës rreth draft-ligjit aktual dhe jepë rekomandime konkrete për përmirësimin e Projektligjit të propozuar për Diasporën. Për të lexuar rekomandimet e plota nga ana e Germin, ju lutem klikoni KËTU