Diplomacia publike, veçanërisht diplomacia dixhitale, është një nga instrumentet kryesore që shtetet përdorin sot për të promovuar interesat, vlerat dhe identitetin e tyre. Shqipëria, Kosova si shtete, por edhe qytetarët e tyre në shtëpi dhe diasporë jashtë vendit përballen me shumë sfida, përfshirë sfidën e promovimit të identitetit, kulturës, vlerave dhe interesave, dhe mbi të gjitha tejkalimin e paragjykimeve dhe imazhit negativ. 

Si mund diplomacia publike dhe dixhitale të përmirësojë imazhin ndërkombëtar të Shqipërisë dhe Kosovës dhe të përmirësojë pozicionin e saj ndërkombëtar? Çfarë do të thotë Publiku (përfshirë përdorimin e burimeve të internetit - Diplomacia Dixhitale) për shqiptarët në shekullin 21? Cilat janë karakteristikat kryesore rreth të cilave Shqipëria dhe Kosova duhet të markojnë kombin e tyre? Për të diskutuar këto pyetje, si pjesë e DiasporaFlet 2020, u mbajt një panel mbi diplomacinë publike dhe dixhitale me folës të dalluar, duke përfshirë: Z. Ditmir Bushati, Ministrja e Jashtme e Shqipërisë, Znj. Lendita Haxhitasimi, Ambasadori i Kosovës në Romë, Dr Ermelinda Kanushi, Shqiptar studiues në Gjermani dhe Z. Drilon Gashi, konsulent politikash në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. 

Diplomacia publike në epokën dixhitale është tipar thelbësor i shtetësisë moderne. Z. Bushati theksoi se meqenëse jetojmë në botën e algoritmeve dhe dezinformimit është thelbësore që të përdoret diplomacia dixhitale jo vetëm për të promovuar vlerat dhe identitetin tonë kombëtar por edhe për të mbrojtur interesat tona themelore. Në veçanti, përparimi kombëtar mund të minohet nga lajmet e rreme dhe fushatat e keqinformimit të dezinformimit që vijnë nga jashtë. Ndërsa për Shqipërinë funksioni i diplomacisë publike ka qenë më së shumti në promovimin e vlerave kombëtare dhe rritjen e pozitës së saj ndërkombëtare, për Kosovën diplomacia publike dhe dixhitale ka pasur një funksion pak më ndryshe. Znj. Haxhitasimi argumentoi se ndryshimi dhe promovimi i imazhit ndërkombëtar të Kosovës përmes diplomacisë publike dhe dixhitale ka qenë thelbësore për punën e shërbimit të jashtëm të Kosovës që nga fillimi i tij një dekadë më parë. E gjendur në rrethana unike, diplomacia publike dhe dixhitale i ka mundësuar Kosovës të kapërcejë shumë pengesa të paraqitura nga diplomacia tradicionale në përpjekjen për të konsoliduar pozicionin e saj ndërkombëtar duke zgjeruar njohjen diplomatike dhe anëtarësimin në organizatat ndërkombëtare dhe rajonale- më shumë se në raste të tjera. 

Për më tepër, Z. Bushati theksoi se aftësia vetë-organizuese e Diasporës Shqiptare për të promovuar vlerat, identitetin dhe interesat kombëtare ka qenë një tipar i veçantë i diplomacisë publike dhe dixhitale të Kosovës dhe Shqipërisë. Ai theksoi se thelbësore për suksesin e çdo diplomacie publike dhe dixhitale është mobilizimi dhe shumëzimi i modeleve dhe agjentëve të ndryshimit në vend dhe në Diasporë të cilët do të kanalizojnë vlerat kombëtare dhe do të promovojnë identitetin. Zonja Haxhitasimi shtoi se një tipar kryesor i diplomacisë publike dhe dixhitale të Kosovës ka qenë duke punuar me anëtarët e Diasporës për të çuar përpara qëllimet e politikës së jashtme të vendit dhe promovimin e identitetit të ri shtetëror.

Kështu, një nga tiparet thelbësore të diplomacisë publike të Shqipërisë dhe Kosovës ka qenë promovimi i historive dhe personaliteteve të suksesshme të shqiptarëve në Diasporë si një mënyrë për të përmirësuar imazhin e tyre dhe qëndrimin ndërkombëtar.  

Megjithatë, kishte një konsensus të gjerë midis anëtarëve të panelit që për të punuar diplomacia publike dhe dixhitale duhet të ketë institucione të qëndrueshme politike në shtëpi. Për Z. Bushati, diplomacia publike dhe dixhitale e Shqipërisë dhe e Kosovës, pavarësisht se sa mirë ndiqet ose promovohet, do të ndikohet gjithmonë nga zhvillimet e brendshme politike dhe shoqërore. Kështu, përparimi kombëtar është thelbësor për efektivitetin e çdo diplomacie publike ose dixhitale. Në të njëjtën linjë, znj. Haxhitasimi shtoi se diplomacia dixhitale është efektive kur ka çfarë të raportosh dhe promovosh ndërkombëtarisht. 

Komunitetet e Diasporës janë shfaqur si një aset i rëndësishëm për kombet e vogla për të promovuar identitetin dhe interesat e tyre jashtë vendit. Në pyetjen se si të mobilizojmë diasporën shqiptare për të promovuar vlerat dhe interesat kombëtare, Z. Gashi theksoi se secili anëtar i komunitetit shqiptar jashtë janë ambasadorë të vendeve tona dhe sukseset e tyre indirekt rrit imazhin kulturor në botë. Në veçanti, komunitetet e vendosura të Diasporës dhe ata që banojnë përkohësisht jashtë vendit, të tilla si studentët, mund të luajnë një rol jetësor në promovimin nga larg të identitetit dhe vlerave kombëtare. Në këtë drejtim, u tha nga të gjithë anëtarët e panelit se roli i Diasporës Shqiptare ka qenë i domosdoshëm në kapërcimin e paragjykimeve dhe imazhit negativ të Shqipërisë dhe Kosovës në botë. Megjithëse, Znj. Haxhitasimi pranoi se ka më shumë hapësirë ​​për shërbimet diplomatike të Shqipërisë dhe Kosovës për të identifikuar dhe punuar me Diasporën në promovimin e vlerave dhe interesave kombëtare dhe për të koordinuar aktivitetet për rritjen. Për Dr Kanushin, mënyra më e mirë përpara për promovimin e vlerave dhe interesave tona kombëtare është ndërthurja e fushatave të organizuara dhe spontane në platformat dixhitale. Megjithëse për ta bërë këtë, Dr Kanushi theksoi se duhet të kemi një studim global se si kombet e tjera i perceptojnë shqiptarët dhe identitetin e tyre. Ajo vuri në dukje se ne kemi nevojë në veçanti për të identifikuar se cilat janë perceptimet pozitive dhe negative për shqiptarët në botë dhe të vendosë tregues për të matur përmirësimin e imazhit tonë ndërkombëtar në botë.  

Së fundmi, diplomacia qendrore, publike dhe dixhitale janë fushatat e markave të kombeve si tipar ankorues i çdo përpjekje të suksesshme për promovimin e identitetit, vlerave dhe interesave jashtë vendit. Të gjithë anëtarët e panelit ranë dakord që Kosova dhe Shqipëria duhet të identifikojnë markën e tyre kombëtare dhe përmes fushatave të strukturuara dhe të organizuara dixhitale dhe publike të promovojnë ekonominë dhe kulturën. Dr Kanushi theksoi se tiparet kryesore të markës së kombit të Shqipërisë dhe Kosovës duhet të jenë toleranca fetare, mikpritja, natyra dhe ushqimi. Znj. Haxhitasimi ndau një pikëpamje të ngjashme, duke argumentuar se ndërsa diplomacia publike dhe dixhitale e Kosovës është e dominuar gjerësisht nga tema politike që lidhen me statusin e saj të brendshëm dhe ndërkombëtar, ajo duhet të përqendrohet më shumë në promovimin e trashëgimisë kulturore, luftës së kombit tonë për liri dhe pavarësi dhe kapitalit njerëzor. Z. Gashi shtoi se me fuqi të kufizuar ekonomike dhe ushtarake, forca e Kosovës dhe e Shqipërisë janë njerëzit e saj që janë katalizatorët më efektivë për sukses në skenën ndërkombëtare. Më në fund, Z. Bushati argumentoi se fokusi i diplomacisë publike dhe dixhitale shqiptare duhet së pari dhe më kryesorja të jetë vetë-njohja, përkatësisht integrimi më i madh kulturor i komuniteteve shqiptare që jetojnë në të gjithë Ballkanin Perëndimor dhe më gjerë. Ai gjithashtu theksoi se qeverisja e mirë duhet të jetë një përparësi kombëtare e cila mund të bëhet një markë e rëndësishme ndërkombëtare që jo vetëm që do të promovojë kulturën dhe identitetin por gjithashtu do të promovojë investimet e huaja dhe përparimin socio-ekonomik. Në arritjen e qeverisjes së mirë në shtëpi, Diaspora është një agjent jetik i ndryshimit për shkak të ndikimit të saj në shtëpi dhe mishërimit të virtyteve të mira. 

Në përfundim, ky diskutim panel zbuloi se si Shqipëria dhe Kosova duhet të punojnë së bashku për të zhvilluar një diplomaci publike më të strukturuar dhe të bazuar në prova, e përqendruar rreth një sërë atributesh të markave, siç janë toleranca, mikpritja, natyra dhe ushqimi dhe kapitali njerëzor. Sidoqoftë, përmirësimi i imazhit dhe prestigjit ndërkombëtar duhet të shkojë paralelisht me demokracinë dhe qeverisjen e mirë në vend, si dhe njohjen më të madhe të kontributit të Diasporës Shqiptare për zhvillimin kombëtar dhe afirmimin ndërkombëtar. 

Rreth autorit: Dr Gëzim Visoka është Profesor i Asociuar i Studimeve të Paqes dhe Konfliktit në Universitetin e Qytetit të Dublinit (DCU). Ai ka një doktoraturë në politikë dhe marrëdhënie ndërkombëtare nga DCU. Kërkimi i tij përqendrohet në ndërtimin e paqes pas konfliktit dhe ndërtimin e shtetit, drejtësinë tranzicionale, qeverisjen globale, politikën e jashtme dhe njohjen diplomatike. Dr Visoka është bashkë-redaktor i 'Oxford Manuali i Ndërtimit të Paqes, Ndërtimit të Shtetit dhe Formimit të Paqes' (me Oliver P. Richmond), bashkëautor i 'Normalizimi në Politikën Botërore' (me Nicolas Lemay-Hébert) dhe udhëheqësi bashkë-redaktor i 'Routledge Manual i Njohjes së Shtetit' (me John Doyle dhe Edward Newman). Librat e tij më të fundit përfshijnë: ‘Të veprosh si një shtet: Kosova dhe krijimi i përditshëm i shtetësisë’ (Routledge, 2018); ‘Formësimi i paqes në Kosovë: Politika e ndërtimit të paqes dhe shtetësisë’ (Palgrave Macmillan, 2017); dhe Fig Figura e paqes pas ndërhyrjes ndërkombëtare: Synimet, ngjarjet dhe pasojat e ndërtimit të paqes liberale ’(Routledge, 2016). Paralelisht me aktivitetin e tij akademik, Dr Visoka ka mbi dhjetë vjet përvojë pune me grupe të shoqërisë civile dhe konsulencë politikash në shoqëritë pas konfliktit.