Sipas të dhënave më të fundit të Bankës Botërore, si Kosova ashtu edhe Shqipëria varen shumë nga dërgesat e parave, duke marrë përkatësisht më shumë se 15% dhe 10% të PBB-së. Prandaj, ishte e rëndësishme të kuptonim trendet e kaluara në lidhje me remitancat, para se të flisnim për të ardhmen.
Z. Banka, një Specialist i Sektorit Financiar në Bankën Botërore në Uashington, DC, foli më shumë për rëndësinë e dërgesave të parave dhe dha një pamje të situatës aktuale. Z. Banka përmendi se remitancat ishin bërë një temë shumë e rëndësishme për t'u diskutuar pasi ato kanë kapërcyer flukse të tjera të të ardhurave si Investimet e Huaja Direkte, Ndihma Zyrtare e Zhvillimit dhe në disa raste, madje edhe eksportet neto. Ai gjithashtu përmendi disa nga kanalet kryesore të përdorura për remitancat si Operatorët e Transferimit të Parave (MTO) dhe transfertat personale duke përmendur rastin e Italisë që është një vend fqinjë dhe është e lehtë të udhëtosh në Shqipëri dhe të dërgosh paratë brenda personi.
Znj. Plaza, një Ekonomiste e Lartë në Praktikën Globale të Financave, Konkurrencës dhe Inovacionit të Bankës Botërore, e cila është gjithashtu bashkëkryetare e grupit punues Tematik të Diasporës diskutoi më thellësisht në lidhje me trendet e dërgesave të parave në vendet në zhvillim duke u përqëndruar mbi Kosovën dhe Shqipërinë. Ajo përmendi që para se të flasim për të ardhmen e remitancave dhe për atë që mund të bëhet, është e rëndësishme të kuptohet konteksti i secilit vend. Zonja Plaza tregoi se Shqipëria ka një normë mjaft të lartë emigracioni, në krahasim me popullsinë e saj, me 43%, dhe një popullsi totale emigrante prej rreth 1 milion, dhe kjo është e rëndësishme të kuptohet për llojin e produkteve që vendet krijojnë për diasporën. Në mënyrë të ngjashme, Kosova ka 500,000 emigrantë që janë rreth 30% e popullsisë së saj. Gjithashtu, zonja Plaza përmendi se destinacioni nga vijnë remitancat është gjithashtu me rëndësi të madhe dhe 88% e dërgesave në Shqipëri vijnë nga Greqia dhe Italia ndërsa në Kosovë 94% vijnë nga Gjermania dhe Zvicra. Pjesa më interesante për t’u parë ishte trendi i të dy vendeve që ishin shumë të ngjashme në 15 vitet e fundit.
Zonja Plaza tregoi se kishte disa luhatje për shkak të krizës së kaluar; megjithatë, për shkak të kufizimeve në kohë, nuk kishte shumë kohë për të diskutuar më thellësisht se pse Kosova dhe Shqipëria kishin një rënie të vëllimeve të dërgesave në vite të caktuara. Znj. Shkodrani si pjesë e EasyPay SHPK, në pozicionin e Zyrtares Kryesore të Operacioneve, ndau trendet e dërgesave në Shqipëri duke përmendur gjithashtu se kishte një rënie të dërgesave të parave në 2013 dhe më pas ato kishin një rritje të vazhdueshme deri në vitin 2019. Lëkundjet e mëparshme treguan që qëndrueshmëria e këtij burimi të financave është e diskutueshme; megjithatë, zonja Shkodrani ndau se ata kishin pritje pozitive mbi trendet e remitancave që nga viti 2013 dhe veçanërisht pas rritjes së lartë në 2019.
Ulja e kostove të remitancave është një element jetësor i strategjisë së Financimit për Zhvillim. Kjo çështje është inkorporuar si një objektiv në Synimet e Zhvillimit të Qëndrueshëm, i cili synon të ulë koston në më pak se 3% dhe të eleminojë korridoret e dërgesave me kosto më të lartë se 5% deri në vitin 2030. Të dy panelistët e takimit si Zonja Plaza dhe Z. Banka përmendën që kostot e transferimit të parave është shumë e lartë në Kosovë dhe Shqipëri krahasuar me vendet e tjera në rajon, veçanërisht pas pandemisë COVID19. Prandaj, është e rëndësishme të kuptohet pse kostot e dërgesave janë shumë të larta në Kosovë dhe Shqipëri edhe nëse paratë udhëtojnë nga vendet fqinje dhe çfarë duhet të bëhet për të ulur kostot. Ekziston një nevojë për të rritur konkurrencën mbi ofruesit e shërbimeve, dhe që nga mësimet e nxjerra nga pandemia, ekziston nevoja për të filluar zhvendosjen drejt shërbimeve më të dixhitalizuara. Sidoqoftë, zonja Plaza deklaroi se jo gjithmonë shërbimet dixhitale janë më të shpejtat në vende të caktuara, pasi kjo varet nga sistemi i pagesave të atij vendi.
Përkundër fluksit të qëndrueshëm të remitancave në Kosovë dhe Shqipëri, ato shënuan një rënie në krizën e fundit ekonomike globale. Prandaj, mbetet të shihet se si efektet e krizës pandemike do të manifestohen në ekonomitë ku është përqendruar diaspora jonë (Itali, Gjermani, Zvicër dhe SH.B.A.) për të pasur një vlerësim më të plotë të dërgesave të parave gjatë këtij viti dhe gjatë afat-mesme.
Të gjithë panelistët ranë dakord që pandemia kishte një ndikim në remitancat direkt ose indirekt. Zonja Plaza deklaroi se është e vështirë për organizatat dhe institucionet të parashikojnë ndikimin e pandemisë në vëllimin e dërgesave, veçanërisht për Kosovën dhe Shqipërinë pasi ka mungesë të të dhënave me frekuencë të lartë. Pajtohem me këtë pikë pasi mbledhja e të dhënave është thelbësore për politikëbërësit, veçanërisht pasi që vëllimi i dërgesave të parave në Kosovë dhe Shqipëri janë të rëndësishëm për stabilitetin ekonomik. Gjithashtu, Znj. Plaza dhe Znj. Shkodrani deklaruan se ndikimi i pandemisë ishte më i madh nga Prill-Qershor kur shumë biznese u desh të mbyllej për shkak të bllokimit dhe distancës, dhe pati një rikuperim në Korrik-Shtator për shkak të rimëkëmbjes së lehtë të punësimit nivelet. Zonja Shkodrani përmendi se EasyPay-Ria Transferimi i Parave përjetoi 2.5 herë fluks më të lartë të remitancave në Shtator 2020 krahasuar me vitin e kaluar.
Më e rëndësishmja, të gjithë panelistët përmendën që kishte një zhvendosje në kanalet zyrtare gjatë pandemive pasi që emigrantët nuk ishin në gjendje të udhëtonin dhe të dërgonin para personalisht. Sidoqoftë, Z. Banka deklaroi se meqenëse MTO-të dhe kanalet e tjera zyrtare nuk konsideroheshin thelbësore para pandemive, kjo paraqiti shumë vonesa në fluksin e dërgesave të parave në fillim të krizës COVID19. Prandaj, zgjedhja e kanaleve të dërgesave ishte e kufizuar, veçanërisht kur shumë emigrantë që dërgojnë para në shtëpi u desh të kalonin nëpërmes kërkesave të kujdesit të duhur për klientët në distancë dhe shumë ofrues të shërbimeve në vendet në zhvillim nuk ishin të përgatitur për këtë.
Remitancat dixhitale po kontribuojnë në përfshirjen më të gjerë financiare dhe objektivat e integritetit financiar. Për shembull, paratë e lëvizshme përfaqësojnë një mjet të fuqishëm për të dixhitalizuar flukse të mëdha të transferimeve joformale. Paratë e lëvizshme mund të nxisin përfshirjen financiare si për dërguesit e dërgesave ashtu edhe për marrësit, duke i lejuar ata të bashkohen në ekosistemin dixhital financiar dhe të kenë akses në një gamë të gjerë të shërbimeve financiare dixhitale përtej dërgesave të parave. Sidoqoftë, Z. Banka përmendi që kjo mund të bëhet një sfidë për migrantët pasi që disa nuk kanë dokumentacion të duhur, prandaj nuk kanë qasje në shërbimet financiare dixhitale. Për më tepër, MTO-të duhet të mbledhin dokumente identiteti në distancë dhe të sigurohen që konsumatorët të mbrohen nga krimi financiar, mashtrimet dhe të jenë në përputhje me shumë rregullore ndërkombëtare.
Pjesa e dixhitalizimit u përmend nga zonja Shkodrani ku ajo deklaroi se EasyPay është një nga institucionet kryesore financiare në Shqipëri që po punon në atë drejtim edhe pse ka ende shumë pengesa, kryesisht për shkak se shoqëria shqiptare është shumë e lidhur me para dhe transferojë para fizikisht. Prandaj, ajo që MTO-të në Shqipëri dhe Kosovë janë duke u përpjekur të bëjnë është të edukojnë klientin se si të përdorë portofolin dixhital, madje edhe popullatën e dobët dhe të pambrojtur. Unë pajtohem plotësisht me zonjën Shkodrani që të dy vendet duhet të gjejnë mjete se si të edukojnë njerëzit në shërbimet financiare dixhitale përmes komunikimit të mediave masive, udhëzimeve, grupeve të fokusit, etj. Sidoqoftë, siç përmendi Znj. ka nevojë për bashkëpunim më të mirë ndërmjet të gjithë aktorëve financiarë, përfshirë bankat.
Zonja Plaza dha gjithashtu kontribute të vlefshme në lidhje me dixhitalizimin e dërgesave të parave, dhe ajo theksoi se vendet duhet të deklarojnë ofruesit e shërbimeve të dërgesave si shërbime thelbësore. Ajo gjithashtu deklaroi se ekziston nevoja për thjeshtësim të Anti-pastrimit të parave - luftimi i kërkesave të financimit të terrorizmit (LPP / LFT) për të zbutur faktorët që parandalojnë klientët të përdorin shërbime dixhitale financiare për dërgesat e parave. Për më tepër, është e rëndësishme të përmirësohet aksesi financiar në marrjen dhe dërgimin e parave për popullatën në nevojë siç përmendet edhe nga panelistët e tjerë. Së fundmi, zonja Plaza deklaroi se Banka Qendrore duhet të vlerësojë përdorimin e njohjes elektronike të klientit tuaj (eKYC) për hapjen në internet të llogarive të pagesave, gjë që mund ta bëjë më të lehtë procesin e përdorimit të shërbimeve financiare dixhitale.
Paneli ishte shumë i konsoliduar dhe informues, dhe të gjithë panelistët kishin ekspertizë dhe ishin shumë të informuar mbi temën dhe hapat e ardhshëm që duhet të ndërmerren. Unë uroj që të kishim më shumë kohë për t'u zgjeruar më shumë në anën e politikave që të dy vendet duhet të marrin në lidhje me të ardhmen e dërgesave të parave.
Ky panel u zhvillua pas shpërthimit të koronavirusit, i cili ishte koha e mirë për të krijuar ide për ndikimin që kriza kishte në rrjedhën e remitancave, si dhe për mundësinë që ajo krijoi në lidhje me dixhitalizimin e remitancave dhe uljen e kostos së transferimeve.
Rreth autorit: Hana Bacaj është një Analiste e Hulumtimeve me përvojë, me një histori të demonstruar të punës në sektorin e zhvillimit. E aftë në zhvillimin ekonomik, analizën e të dhënave, aftësitë analitike, hulumtimet sasiore dhe politikat e zhvillimit. Profesioniste e fortë hulumtimesh me një diplomë Master të përqendruar në Zhvillimin Ekonomik nga Universiteti Vanderbilt.