News
MBAHET TRYEZA “VOTIMI NGA JASHTË VENDIT – 2019”
Date: 03/03/2020
0 Views

Me 3 mars 2020, organizata GERMIN organizoi tryezën e rrumbullakët me temë “Votimi nga Jashtë Vendit”, ku u publikua Analiza e Votimit nga Jashtë në Zgjedhjet për Kuvendin e Kosovës – 2019.

Në këtë ngjarje ku morrën pjesë përfaqësues të institucioneve përgjegjëse si Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ), Kuvendi i Kosovës, Avokati i Popullit, si dhe përfaqësues të partive politike, u theksuan problemet e deritanishme në procesin e votimit nga jashtë të cilat kanë ndikuar që të kemi një numër të vogël të votuesve nga jashtë/diaspora, duke pasur parasysh numrin e madh të bashkëatdhetarëve që jetojnë jashtë Kosovës dhe kanë të drejtë vote. 

Duke prezantuar tematikën e kësaj tryeze, Sihana Bejtullahu nga GERMIN theksoi që pjesëmarrja e diasporës në vendimmarrje përmes votës është shumë e rëndësishme për shkak se, ndër të tjera, ndikon në rritjen e legjitimitetit demokratik të të zgjedhurve duke pasur parasysh se janë mbi 350 mijë qytetarë me të drejtë vote që aktualisht jetojnë jashtë vendit. Poashtu, për një vend si Kosova, përfshirja e diasporës në proceset politike është mjet i rëndësishëm për të mbajtur të forta lidhjet me qytetarët jashtë vendit. Votimi i diasporës është edhe mjet shtesë për ruajtjen e përkatësisë kombëtare dhe forcimin e identitetit etnik. Ndër aspektet e ndryshme të vendit të origjinës në të cilin diaspora duhet të përfshihet ngushtë, pjesëmarrja politike është mbase njëra nga më të rëndësishmet. Në këtë drejtim, votimi nuk është vetëm forma më e rëndësishme e pjesëmarrjes politike, por edhe mënyra më e mirë për t’i bërë zërat e diasporës të dëgjohen, shtoi ajo.  

 

Ndërkohë, Liza Gashi, drejtoreshë e Organizatës Germin, duke prezantuar të gjeturat e analizës, potencoi që përkundër rritjes së numrit të votuesve nga jashtë, ky proces vazhdon të jetë i ndërlikuar dhe me pengesa,  gjë që ndikon në numrin e vogël të votuesve nga jashtë krahasuar me numrin e madh të pjesëtarëve të diasporës.

Sihana Bejtullahu, Drejtoreshë e Programeve në Germin, gjatë prezantimit të Analizës së Votës nga Jashtë

Avokati i Popullit, Hilmi Jashari, theksoi se e drejta e votimit nga jashtë është një e drejtë kushtetuese, për ushtrimin e së cilës institucionet përkatëse duhet të ofrojnë mundësitë e nevojshme. Ai theksoi se Institucioni i Avokatit të Popullit ka përcjellur rekomandimet për përmirësimin e këtij procesi në një raport të detajuar të vitit 2018, drejtuar Kuvendit të Kosovës dhe Komisionit Qendror të Zgjedhjeve. 

Fitore Pacolli, deputete dhe anëtare e Komisionit për Legjislacion, duke ju referuar projektligjit për  ndryshimin e Ligjit për Zgjedhjet në pjesën e votimit nga jashtë, potencoi se shumica e amandamenteve të parashtruara janë aprovuar nga komisioni për legjislacion, përfshirë rekomandimet nga raporti i Avokatit te Popullit dhe Organizatës Germin. Ajo theksoi se ndryshimet e nevojshme që janë propozuar, besojnë që qeveria e re do t’i kalojë gjatë mandatit të saj. Më tutje, Znj. Pacolli u shpreh se “Gjatë diskutimeve që kemi pasur ka qenë problematike të vendoset afati se deri kur duhet të pranohen pakot, dhe tani duhet te gjindet një model i ri se si të zgjidhet ky problem.  Pas problemeve që kishim në Zgjedhjet 2019, që një pengesë e tillë të mos përsëritet, ne mendojmë që duhet të mundësojmë votimin në misionet diplomatike të Republikës së Kosovës sic janë ambasadat dhe konsullatat. Në vendet ku Kosova nuk ka misione diplomatike, të mundësohet votimi tek misionet diplomatike të Republikës së Shqipërisë përmes një marrëveshjeje ndërshtetrore.”

Yll Buleshkaj nga KQZ, shtoi se OJQ-të me përfshirjen e tyre në procesin zgjedhor të vëzhgimit gjithmonë rrisin transparencen dhe kredibilitetin e rezultateve të KQZ-së. Ai ka përmendur organizatën jo-qeveritare Germin si një pasuri që merret me këtë çështje. Poashtu, ai më tej potencoi që Kosova është një ndër 100 e disa shtetet që ka forma të votimit nga jashtë, kurse për ofrimin e mundësisë së votimit në të dy llojet e zgjedhjeve: ato qendrore dhe lokale është në mesin e vetem disa dhjetera shteteve që ofrojnë një gjë të tillë pjesëtarëve të diasporës së tyre.
Z. Buleshkaj shtoi se “Ka qenë problematik afati se kur duhet te pranohen pakot, dhe tani është koha që të gjindet një model i ri se si te zgjidhet ky problem, në zgjedhjet e 2019 kjo çështje ka qenë një problem i madh dhe ne duhet të mundësojmë votimin në ambasada dhe konsullata.”  Ndërkohë, për idenë e krijimit të sistemit  elektronik, ai tha:
“Rreziku nga sistemi elektronik i votimit, mund të jetë në ndërhyrje të mundshme dhe jo harmonizim të listave të votimit në vend dhe ato me postë, e rrjedhimisht lë mundësinë për manipulime.”

Fitore Pacoli, anëtare e Komisionit Parlamentar për Punë të Jashtme dhe Diasporë

Valon Murati, ish-Ministër i Diasporës, në fjalën e tij tha se nevoja që të gjinden metoda të reja efikase të përfshirjes së Diasporës në zgjedhje është shumë evidente. Ai beson se strukturat partiake në Diasporë shkaktojnë dëm në zhvillimin e vendit tonë dhe poashtu krijojnë përçarje ndërmjet pjesëtarëve të Diasporës. Ai, si zgjidhje të këtij problemi, ka përmendur ndryshimin e mundshëm të kushtetutës së Kosovës e cila do t’i mundësonte diasporës vende të rezervuara në Kuvend. Ai poashtu ka potencuar që në gjetjen e zgjidhjës së përfshirjes dhe procesit të votimit më të lehtë, të mos shikohen kostot eventuale të këtij procesi pasi që vetë Diaspora është një nga faktorët më të rëndësishëm ekonomik të vendit tonë.

Duke marrë parasysh rëndësinë e diasporës për Kosovën, me qëllim të rritjes së pjesëmarrjes së qytetarëve jashtë vendit në vendimmarrje, Organizata GERMIN në Analizën e publikuar në tre  gjuhët zyrtare të Republikës së Kosovës, ndër tjerash, jep këto rekomandime:

 

  • VOTIMI FIZIK NË MISIONET DIPLOMATIKE TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS

Të ndryshohet Ligji për Zgjedhjet e Përgjithshme dhe të mundësohet votimi fizik në ambasadat dhe konsullatat e Republikës së Kosovës. Komisioni për Legjislacion, Mandate, Imunitete, Rregulloren e Kuvendit dhe mbikëqyrjen e Agjencisë Kundër Korrupsionit gjatë legjislaturës së 6-të ka hartuar Projektligjin për ndryshimin e Ligjit Nr. 03/L-073 Për Zgjedhjet e Përgjithshme në Republikën e Kosovës, i ndryshuar dhe plotësuar Me Ligjin Nr. 03/L-256, ku parashihet votimi në misionet diplomatike dhe konsullore  të Kosovës për qytetarët jashtë vendit, mirëpo ky projektligj nuk ka kaluar ende për lexim dhe votim në Kuvend. Miratimi i këtij projektligji do të zgjeronte mundësitë e ushtrimit të të drejtave zgjedhore për qytetarët jashtë vendit.

  • ZGJATJA E AFATIT PËR ARRITJEN E ZARFEVE ME FLETËVOTIME

Aktgjykimet e Gjykatës Supreme të Republikës së Kosovës A.A.-U.ZH.nr.20/2019, datë 30.08.2019, dhe A.A.-U.ZH.nr.21/2019, datë 05.11.2019, e kanë bërë pothuajse të pavlerë Nenin 96.2 të Ligjit për Zgjedhjet e Përgjithshme dhe Nenin 4.4 të Rregullës Zgjedhore Nr. 03/2013 për arritjen e votave nga jashtë 24 orë para ditës së zgjedhjeve. Rrjedhimisht, afati për pranimin e votave nga jashtë duhet të zgjatet deri në 5 apo 7 ditë edhe pas ditës së zgjedhjeve, me kusht që data e dërgimit të jetë para ditës së zgjedhejve, e cila mund të vërtetohet përmes vulës postare.  

  • DËRGIMI I POSTËS NË AMBASADA DHE KONSULLATA TË REPUBLIKËS

Përveç mundësisë së votimit fizik, zgjerimi i mundësive për votim për pjesëtarët e disaporës duhet të përfshijë edhe mundësinë e dërgimit me postë në ambasadat dhe konsullatat e Kosovës në vendin rezident të qytetarëve jashtë vendit. Kjo pasiqë në disa vende distanca mes vendbanimit dhe misionit diplomatik dhe konsullor të Kosovës është e madhe, prandaj duhet të krijohet mundësia që vota me postë të dërgohet në misionin diplomatik/konsullor në të njëjtin shtet, krahas mundësisë për dërgimin e postës në adresë të KQZ-së. Votat përmes postës arrijnë shumë më shpejtë brenda territorit të një shteti. Ndërsa të njëjtat, misioni diplomatik apo konsullor mund t’i dërgojë me postë diplomatike në adresë të KQZ-së. Kështu zgjerohen mundësitë e votimit dhe përshpejtohet procesi.

  • ZHVILLIMI I NJË PLATFORME ELEKTRONIKE PËR APLIKIM PËR REGJISTRIM NË UEB-FAQEN E KQZ-SË

Formave aktuale të aplikimit për regjistrim si votues nga jashtë vendi, rekomandohet t’u shtohet edhe një platformë elektronike në uebfaqen e KQZ-së, e cila do të mundësonte aplikimin online për regjistrim (ueb-based). Një platformë e tillë do të: (1) lehtësonte dhe thjeshtësonte në krahasim me formën aktuale manuale duke qenë se nuk do të kishte nevojë për printim/plotësim të formularit; (2) zvogëlonte mundësitë e gabimeve në futjen e të dhënave, duke qenë se ajo mund të konfigurohet që të mos pranojë të dhënat e gabuara dhe aplikuesit do të mund të korrigjonin të dhënat e tyre; (3) mënjanonte mbingarkesën e e-mailit zyrtar të KQZ-së, i cili ka qenë problem në zgjedhjet e kaluara.

  • REGJISTRIMI I PLOTË I QYTETARËVE QË JETOJNË JASHTË VENDIT

Regjistrimi i pjesëtarëve të diasporës nga ish-Ministria e Diasporës nuk ka arritur të mbledhë të gjitha të dhënat e qytetarëve jashtë vendit. Mirëpo edhe si i tillë, ky regjistër nuk është përdorur deri më tani nga ana e KQZ-së për krijimin e një liste të veçantë të qytetarëve jashtë vendit, e cila mund të përditësohet në mënyrë të vazhdueshme. Poashtu, Ministria e Punëve të Brendshme duhet të bashkëpunojë me Komisionin Qendor të Zgjedhjeve që të vendos një kod identifikues për shtetasit e Kosovës të cilët jetojnë jashtë vendit në regjistrin civil, sikurse që ekziston kodi për shtetasit që nxjerrin dokumente të Republikës së Kosovës në ambasada dhe konsullata jashtë vendit.

  • VOTIMI VETËM ME DOKUMENTE TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS

Për të eliminuar çfarëdo dyshimi apo manipulim të mundshëm, vetëm dokumentet valide të Republikës së Kosovës duhet të pranohen si të vlefshme nga KQZ për votim jashtë vendit. Edhe kjo çështje është paraparë të ndryshohet me ndryshimin e Ligjit për Zgjedhjet e Përgjithshme. Gjithsesi, kjo duhet të realizohet duke vënë në lëvizje edhe Ministrinë e Punëve të Brendshme si dhe Administratën Publike (MPBAP), pasi siç e kemi cekur më lart, mungesa e posedimit të dokumenteve valide të Republikës së Kosovës nga pjesëtarët e diasporës apo votuesit potencial nga jashtë është një nga pengesat në pjesëmarrjen në zgjedhje. Prandaj, pajisja dhe përditësimi me dokumente valide të Republikës së Kosovës për qytetetarët jashtë vendit është çështje e cila qëndron në  raport kauzal me rritjen e pjesëmarrjes në zgjedhje.

Publikimi i kësaj analize u realizua me mbështetjen e Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC)  në Prishtinë. 

latest
Related News
Explore the latest developments, initiatives, and discussions shaping advocacy and diplomacy within the diaspora community.
News
National and Cultural Identity of the Albanian Diaspora
Dr Klement R. Camaj December 24, 2024   The Albanian community living in various regions of the world has an important role in the preservation, advancement, and promotion of their national and cultural identity. In addition to ensuring that the culture and customs are maintained and preserved, this identity is crucial for the community’s cohesion and sense of belonging. Cultural continuity of the Albanian cultural identity in the diaspora faces several challenges including the influence of the host country, language and cultural assimilation, and the limited access to traditional cultural resources. However, despite challenges, there are significant opportunities of preserving and upholding the Albanian cultural identity in the diaspora. Cultural centers and community organisations can serve as vital hubs for preserving language, fostering social interaction, and celebrating shared heritage. The rise of online platforms and social media networks has created new avenues for connecting, sharing cultural experiences, and accessing information about their homeland. Educational initiatives, both formal and informal, can play a crucial role in transmitting cultural knowledge to younger generations, ensuring the continuity of traditions for years to come. These challenges and opportunities highlight key themes that were discussed in an online conversation with the Albanian diaspora. This online conversation was hosted and organised by GERMIN on the 23rd of December.    The preservation of the Albanian language in the diaspora, one of the fundamental means of preserving cultural heritage, further strengthens this identity. According to academic literature (Camaj, 2024; Gogonas, 2009; Clifford, 1994; Portes and Schauffler, 1994) language is an essential instrument for passing on culture, customs, and legacy to the next generation (cultural continuity). Language growth in diaspora groups is greatly aided by Albanian language schools, cultural gatherings, and community gatherings. The question of how to ensure that the younger generation, who are frequently entrenched in the host country’s culture, can still speak Albanian effectively is a significant concern, nevertheless.   The apparent political inaction of the Albanian and the Kosovan governments is a common concern among the Albanian diaspora. Many feel that the governments have not sufficiently recognised or appreciated the diaspora’s mission and influence. It is necessary to strengthen diplomatic ties, cultural exchanges, and inclusive policies in order to achieve this goal and enhance the diaspora’s bond with their homelands. Furthermore, the lack of government initiatives to actively involve the diaspora in the development of their home countries fuels this sense of disconnect. Many diaspora members possess valuable skills, expertise, and resources that could significantly contribute to economic growth, social progress, and political stability in Albania and Kosova. However, the governments often fail to establish effective mechanisms for harnessing this potential, such as creating diaspora engagement programs, facilitating investment opportunities, or recognising the contributions of diaspora members through formal channels. These sentiments are a common concern among the Albanian diaspora, as evidenced by the online discussion with diaspora participants.    The Albanian diaspora has faced both opportunities and challenges as a result of globalisation and technological advancements. On the one hand, they enable real-time contact and cultural exchange by fostering ties with the homeland via social media and virtual platforms. However, they also expose young generations to a variety of influences that could weaken their sense of belonging and cultural identity. According to J.W. Berry (2008), globalization may lead towards assimilation as non-dominant societies converge towards dominant ones, hence, there is a real risk of possible assimilation and the loss of distinctive cultural characteristics (Castles, 2006). Therefore, it is crucial to find a balance between reducing the pressures of assimilation and using technology to preserve culture.    Based on the discussion, several actions can be taken to strengthen the Albanian Diaspora’s cultural identity. First and foremost, it is imperative that diaspora communities have strong Albanian language programs in place. Local governments in the countries of residence and diaspora organisations can support these initiatives. Second, encouraging and supporting cultural exchange programs that provide diaspora members a firsthand look at the Albanian customs, might help them connect more to their roots. Finally, it is critical that to governments of Albania and Kosova actively interact with their diaspora by implementing policies and initiatives that are specifically designed to meet their needs and contributions.    Potential Solutions and Recommendations   Educational Programs: In diaspora communities, comprehensive Albanian language programs should be established in partnership with nearby educational establishments. To make language learning easier and more attractive, especially for children, mobile applications and online courses can be created.  Cultural Exchange Programs: Setting up virtual cultural events and cultural exchange tours that let diaspora individuals take part in traditional Albanian celebrations and traditions.  Government Support: While both Kosova and Albania have designated officials to address diaspora concerns, their authority and impact often appear limited. There is a need to empower the officials with greater authority and resources to effectively address the needs and demands of the Albanian diaspora.  Intergovernmental Cooperation: Enhanced coordination between the Kosova and Albanian governments on diaspora engagement is essential. A joint approach would allow for the sharing of best practices, pooling of resources, and the development of unified strategies and policies for diaspora outreach and engagement.  Technology Integration: Creating social media communities and online platforms devoted to advancing the Albanian language, culture, and history. Establishing digital repositories of Albanian music, literature, and folklore.    Avenues for Further Research   Impact of Technology: Researching how social media and digital communication tools affect the cultural identity of the Albanian diaspora. Investigating the potential use of these technologies for cultural preservation. Intergenerational Transmission: Examining the techniques and approaches diaspora communities employ to pass on cultural norms and values to future generations. This can be achieved through various means, such as language classes, cultural festivals, storytelling, and family-based learning. The success of these efforts depends on several factors, including parental involvement, community support, access to cultural resources, and government support. By fostering strong intergenerational communication and utilizing technology to connect with the homeland, diaspora communities can effectively transmit their rich cultural heritage to future generations, ensuring cultural continuity.  Government-Diaspora Relations: An analysis of the Albanian and Kosovan government’s connection with its diaspora. Locating good examples and best practices from other neighbouring nations with sizable diaspora communities.    In summary, maintaining cultural identity and a sense of belonging within the Albanian diaspora is a group endeavour that calls for coordinated efforts from the country and the diaspora group. By tackling the obstacles and capitalising on the advantages of globalisation and technology, the Albanian diaspora can sustain its prosperity while preserving its distinctive cultural legacy. To guarantee the survival of their rich cultural heritage, the government of Albania and Kosova, as well as the diaspora organisation and the people themselves, must cooperate and create deeper links of communication. 
Date: 31/01/2025
0 Views